Công nghệ thu phí ETC cho giao thông hiện đại

Công nghệ thu phí ETC (Electronic Toll Collection), hay còn gọi là thu phí không dừng, là một hệ thống thu phí tự động, cho phép các phương tiện di chuyển qua trạm thu phí mà không cần dừng lại để thanh toán thủ công. Hệ thống này sử dụng các công nghệ tiên tiến để tự động nhận diện phương tiện và trừ tiền vào tài khoản giao thông của chủ xe, giúp giảm thiểu ùn tắc, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý giao thông.

Tổng quan về công nghệ thu phí ETC

Định nghĩa và nguyên tắc hoạt động

ETC (Electronic Toll Collection) là hình thức thu phí điện tử không dừng, trong đó các phương tiện được gắn thẻ định danh và khi đi qua trạm thu phí, hệ thống sẽ tự động nhận diện, trừ tiền vào tài khoản giao thông. Nguyên tắc hoạt động của hệ thống thu phí ETC bao gồm các bước sau:

Bước 1: Hệ thống kích hoạt camera chụp biển số xe và ăng-ten đọc thẻ thu phí không dừng.

Bước 2: Hệ thống gửi thông tin và hình ảnh xe về trung tâm dữ liệu.

Bước 3: Trung tâm dữ liệu kiểm tra thông tin thẻ định danh và tài khoản giao thông của chủ xe.

Bước 4: Nếu xe đủ điều kiện, hệ thống tự động trừ tiền và phát tín hiệu mở barie (nếu có), đồng thời gửi tin nhắn thông báo giao dịch cho chủ xe.

Các công nghệ thu phí ETC phổ biến

Trên thế giới hiện nay có 2 công nghệ thu phí ETC phổ biến là RFID (Radio Frequency Identification) và DSRC (Dedicated Short-Range Communication).

RFID (Radio Frequency Identification): Sử dụng sóng radio để tự động nhận dạng và theo dõi các thẻ được gắn trên phương tiện. RFID có chi phí triển khai thấp, dễ dàng lắp đặt và có độ nhận diện chính xác cao. Tại Việt Nam, RFID là công nghệ được sử dụng phổ biến nhất.

DSRC (Dedicated Short-Range Communication): Sử dụng giao tiếp tầm ngắn chuyên dụng để truyền dữ liệu giữa xe và trạm thu phí. DSRC thường được sử dụng rộng rãi ở châu Âu và Singapore.

So sánh công nghệ RFID và DSRC:

Đặc điểm	RFID	DSRC
Tần số sử dụng	918-923 MHz	5.8 GHz
Thiết bị đầu cuối	Thẻ RFID gắn trên kính hoặc đèn xe	Thiết bị OBU lắp trong xe
Chi phí	Thấp	Cao
Phạm vi sử dụng	Phổ biến ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam	Châu Âu, Singapore
Ưu điểm	Chi phí thấp, dễ lắp đặt, độ chính xác cao	Tốc độ truyền dữ liệu nhanh
Nhược điểm	Phạm vi đọc ngắn	Chi phí cao, lắp đặt phức tạp

So sánh hệ thống thu phí ETC và MTC

Hệ thống thu phí ETC (Electronic Toll Collection) và MTC (Manual Toll Collection) có nhiều điểm khác biệt về công nghệ, quy trình và lợi ích.

Đặc điểm	ETC (Thu phí không dừng)	MTC (Thu phí một dừng)
Công nghệ	RFID hoặc DSRC	Thủ công, sử dụng tiền mặt hoặc thẻ ngân hàng
Quy trình	Xe di chuyển qua trạm thu phí mà không cần dừng lại, hệ thống tự động nhận diện và trừ tiền	Xe phải dừng lại để mua vé và thanh toán
Thời gian	Nhanh chóng, chỉ mất vài giây	Chậm, mất nhiều thời gian chờ đợi
Ưu điểm	Tiết kiệm thời gian, giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm, quản lý thu phí minh bạch	Đã được sử dụng từ lâu
Nhược điểm	Yêu cầu phương tiện phải dán thẻ và có đủ tiền trong tài khoản	Gây ùn tắc, tốn thời gian, tiềm ẩn rủi ro thất thoát

Lợi ích của việc triển khai công nghệ thu phí ETC

Đối với người tham gia giao thông

Tiết kiệm thời gian: Xe không cần dừng chờ thanh toán, giúp giảm thời gian di chuyển. Theo VETC, thời gian lưu thông qua trạm ETC giảm xuống còn 3-5 giây, nhanh hơn 6-7 lần so với MTC.

Giảm ùn tắc: Lưu lượng xe qua trạm nhanh hơn giúp giảm tình trạng ùn tắc, đặc biệt vào giờ cao điểm và các dịp lễ tết.

Tiết kiệm nhiên liệu: Xe không phải dừng và khởi động lại nhiều lần giúp tiết kiệm nhiên liệu.

Thanh toán tiện lợi: Chủ xe có thể nạp tiền vào tài khoản giao thông qua nhiều hình thức như ngân hàng, ví điện tử, hoặc các điểm dịch vụ.

Giảm căng thẳng: Không phải lo lắng về việc chuẩn bị tiền mặt hoặc chờ đợi thanh toán, giúp người lái xe thoải mái hơn.

Đối với nhà nước và xã hội

Quản lý giao thông hiệu quả hơn: ETC cung cấp dữ liệu chính xác và nhanh chóng về lưu lượng xe, giúp nhà nước quản lý và điều hành giao thông hiệu quả hơn.

Tăng tính minh bạch: ETC giúp giảm thiểu thất thoát phí, nâng cao hiệu quả quản lý thu phí.

Giảm ô nhiễm môi trường: Giảm lượng khí thải từ xe dừng chờ, góp phần bảo vệ môi trường.

Thúc đẩy thanh toán không tiền mặt: ETC góp phần vào mục tiêu chuyển đổi số và xây dựng xã hội không tiền mặt.

Tiết kiệm chi phí xã hội: ETC giúp giảm chi phí nhân sự, chi phí in vé giấy và các chi phí liên quan đến ùn tắc giao thông. Theo tính toán của các chuyên gia, việc áp dụng ETC có thể tiết kiệm cho xã hội hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Đối với nhà đầu tư BOT

Tránh thất thoát: ETC giúp kiểm soát doanh thu, tránh thất thoát phí.

Tiết kiệm chi phí: Giảm chi phí nhân sự, chi phí in vé giấy.

Quản lý hiệu quả: Dễ dàng quản lý và đối soát doanh thu.

Tình hình triển khai công nghệ thu phí ETC tại Việt Nam

Lộ trình triển khai

Việc triển khai hệ thống thu phí ETC tại Việt Nam được thực hiện theo lộ trình 3 giai đoạn:

Giai đoạn 1 (2016-2023): Đơn làn ETC có barie. Các trạm thu phí vẫn tồn tại barie, barie sẽ mở cho xe đi qua khi xe có thông tin thẻ hợp lệ và đủ số dư tài khoản.

Giai đoạn 2 (2024-2025): Đơn làn tự do ETC. Loại bỏ barie ở một số trạm thu phí thí điểm.

Giai đoạn 3 (từ 2026 trở đi): Đa làn tự do ETC. Các trạm thu phí sẽ có đa làn tự do ETC, không còn cabin thu phí.

Thực trạng triển khai

Số lượng trạm thu phí ETC: Tính đến tháng 5/2025, cả nước đã triển khai hệ thống thu phí ETC tại 163 trạm thu phí.

Tỷ lệ phương tiện dán thẻ ETC: Hơn 6 triệu phương tiện đã dán thẻ ETC, đạt tỷ lệ cao so với tổng số phương tiện lưu thông trên cả nước.

Các tuyến đường áp dụng ETC: Hầu hết các tuyến cao tốc đã chuyển sang thu phí hoàn toàn tự động. Trên các tuyến quốc lộ, phần lớn các làn thu phí là làn ETC, chỉ còn lại một làn hỗn hợp.

Các nhà cung cấp dịch vụ ETC: Hiện nay có hai nhà cung cấp dịch vụ thu phí ETC chính là VETC (với thẻ Etag) và VDTC (với thẻ ePass).

Các dịch vụ thu phí ETC mở rộng

Ngoài việc thu phí trên các tuyến đường bộ, công nghệ ETC còn được mở rộng sang các lĩnh vực khác:

Thu phí tại sân bay: Thu phí không dừng đã được triển khai tại 5 sân bay lớn trên cả nước.

Thu phí tại bến xe, bãi đỗ xe: Bộ Xây dựng đặt mục tiêu triển khai thu phí không dừng tại bến xe, bãi đỗ xe trong đô thị.

Các dịch vụ khác: Dự kiến áp dụng thu phí ETC cho các dịch vụ như phí cảng biển, bảo hiểm, đăng kiểm.