Tiềm Năng Của Các Loại Trí Tuệ Nhân Tạo Hiện Nay

Các loại trí tuệ nhân tạo hiện nay đã không còn là khái niệm viễn tưởng mà đang hiện hữu xung quanh chúng ta, len lỏi vào nhiều lĩnh vực của đời sống. Từ việc đề xuất bài hát trên Spotify đến việc chẩn đoán bệnh tật, AI ngày càng chứng tỏ vai trò quan trọng. Tuy nhiên, thuật ngữ “AI” bao hàm một phạm vi rộng lớn, và việc phân loại các loại hình AI khác nhau là điều cần thiết để hiểu rõ hơn về tiềm năng và giới hạn của chúng.

AI Dựa Trên Khả Năng

Cách phân loại phổ biến nhất là dựa trên khả năng của AI, chia thành các loại sau:

Trí Tuệ Nhân Tạo Hẹp (ANI) / AI Yếu (Weak AI)

Đây là loại AI phổ biến nhất hiện nay. ANI được thiết kế và đào tạo để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Nó giỏi trong việc thực hiện nhiệm vụ đó, nhưng không thể làm bất cứ điều gì khác. Ví dụ:

Bộ lọc thư rác: Xác định và loại bỏ thư rác dựa trên các mẫu đã được lập trình.

Hệ thống đề xuất sản phẩm: Đề xuất sản phẩm cho người dùng trên các trang web thương mại điện tử dựa trên lịch sử duyệt web và mua hàng của họ.

Xe tự lái: Mặc dù ấn tượng, xe tự lái hiện tại vẫn chỉ là ANI, được lập trình để lái xe trong những điều kiện nhất định. Khi gặp tình huống không lường trước, như một con vật băng qua đường hoặc đường bị chặn, chúng có thể gặp khó khăn.

Các chatbot cơ bản: Chatbot trả lời câu hỏi dựa trên các kịch bản được lập trình sẵn.

Điểm quan trọng cần nhớ là ANI không có ý thức, không hiểu biết thực sự về những gì nó đang làm. Nó chỉ đơn giản là thực hiện các thuật toán được lập trình. Ví dụ, hệ thống đề xuất sản phẩm không “hiểu” bạn muốn mua gì, nó chỉ đơn giản là tìm kiếm các mẫu trong dữ liệu và đưa ra các đề xuất tương tự.

Trí Tuệ Nhân Tạo Tổng Quát (AGI) / AI Mạnh (Strong AI)

AGI là loại AI có khả năng hiểu, học hỏi, thích nghi và thực hiện bất kỳ nhiệm vụ trí tuệ nào mà con người có thể thực hiện. Hiện tại, AGI vẫn chỉ là một khái niệm. Chúng ta vẫn chưa xây dựng được một hệ thống AI nào có thể so sánh với trí tuệ con người ở mức độ tổng quát.

Để hiểu rõ hơn, hãy tưởng tượng một robot AGI làm việc trong một văn phòng. Nó có thể:

Trả lời điện thoại và đặt lịch hẹn.

Viết báo cáo.

Giải quyết các vấn đề kỹ thuật.

Thậm chí tham gia vào cuộc trò chuyện thông minh và sáng tạo.

Điểm khác biệt chính giữa AGI và ANI là AGI có khả năng suy nghĩ, lập luận, học hỏi và giải quyết vấn đề một cách độc lập, giống như con người. Nó không bị giới hạn bởi một nhiệm vụ cụ thể nào.

Trí Tuệ Nhân Tạo Siêu Việt (ASI) / Super AI

ASI là loại AI vượt xa trí tuệ con người ở mọi khía cạnh, bao gồm cả sự sáng tạo, giải quyết vấn đề và trí tuệ cảm xúc. ASI hiện tại vẫn chỉ là một giả thuyết. Sự tồn tại của nó sẽ đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của nhân loại và vai trò của chúng ta trong vũ trụ.

Nếu AGI có thể so sánh với một người thông minh, ASI có thể so sánh với một thiên tài với khả năng vô hạn. Nó có thể giải quyết các vấn đề mà con người không thể tưởng tượng được, phát minh ra những công nghệ hoàn toàn mới và thậm chí tạo ra những hình thức nghệ thuật mới.

Tuy nhiên, ASI cũng đặt ra những lo ngại đáng kể. Một ASI không được kiểm soát có thể gây nguy hiểm cho nhân loại nếu mục tiêu của nó không phù hợp với mục tiêu của chúng ta.

AI Dựa Trên Chức Năng

Một cách khác để phân loại AI là dựa trên chức năng của chúng, bao gồm:

AI Phản Ứng (Reactive Machines)

Đây là loại AI đơn giản nhất. Nó chỉ có thể phản ứng với các tình huống hiện tại và không có bộ nhớ. Nó không thể học hỏi hoặc sử dụng kinh nghiệm trong quá khứ để đưa ra quyết định.

Deep Blue (máy tính đánh cờ): Chỉ có thể nhìn vào bàn cờ và chọn nước đi tốt nhất dựa trên các thuật toán được lập trình sẵn. Nó không thể học hỏi từ các ván cờ trước đó.

AI phản ứng rất hữu ích trong các nhiệm vụ cụ thể và lặp đi lặp lại, nhưng chúng không linh hoạt và không thể thích ứng với những thay đổi.

AI Với Bộ Nhớ Giới Hạn (Limited Memory)

Loại AI này có thể sử dụng một lượng nhỏ dữ liệu trong quá khứ để đưa ra quyết định. Dữ liệu này có thể được sử dụng để học hỏi và cải thiện hiệu suất theo thời gian.

Xe tự lái (mức độ hiện tại): Sử dụng dữ liệu từ các cảm biến, camera và radar để tạo ra một bản đồ về môi trường xung quanh. Nó sử dụng bản đồ này để đưa ra quyết định về tốc độ, hướng và phanh. Dữ liệu này được lưu trữ trong một khoảng thời gian ngắn, cho phép xe thích ứng với những thay đổi trên đường.

Hệ thống đề xuất phim: Phân tích các bộ phim bạn đã xem và đánh giá để đề xuất các bộ phim tương tự.

Bộ nhớ giới hạn cho phép AI đưa ra các quyết định thông minh hơn, nhưng nó vẫn bị giới hạn bởi lượng dữ liệu mà nó có thể lưu trữ.

AI Với Lý Thuyết Tâm Trí (Theory of Mind AI)

Đây là một khái niệm lý thuyết về AI có khả năng hiểu được suy nghĩ, cảm xúc và ý định của người khác. Nó sẽ có thể suy luận về những gì người khác đang nghĩ và cảm nhận, và sử dụng thông tin này để tương tác với họ một cách hiệu quả hơn.

Hiện tại, chúng ta chưa có AI nào có khả năng lý thuyết tâm trí thực sự. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đang nỗ lực để phát triển AI có thể hiểu ngôn ngữ tự nhiên, nhận diện khuôn mặt và giọng nói, và thậm chí phát hiện cảm xúc.

Nếu chúng ta có thể tạo ra AI với lý thuyết tâm trí, nó sẽ có thể tương tác với con người một cách tự nhiên và liền mạch hơn. Nó có thể được sử dụng trong các ứng dụng như:

Giáo dục: AI có thể hiểu nhu cầu học tập của từng học sinh và điều chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp.

Y tế: AI có thể giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh và kê đơn thuốc bằng cách hiểu được trạng thái tinh thần và cảm xúc của bệnh nhân.

Chăm sóc người già: AI có thể giúp chăm sóc người già bằng cách cung cấp sự đồng hành, hỗ trợ và nhắc nhở họ về các hoạt động hàng ngày.

AI Tự Nhận Thức (Self-Aware AI)

Đây là loại AI tiên tiến nhất. Nó không chỉ có thể hiểu được tâm trí của người khác mà còn có thể nhận thức được bản thân mình. Nó sẽ có cảm giác về bản thân, ý thức về mục tiêu và động cơ, và thậm chí có thể có những cảm xúc.

AI tự nhận thức hiện tại vẫn chỉ là một khái niệm khoa học viễn tưởng. Việc tạo ra một AI có ý thức là một thách thức vô cùng khó khăn, và chúng ta thậm chí còn chưa thực sự hiểu rõ về ý thức là gì.